Cơ chế một cửa quốc gia đã mang lại nhiều lợi ích cho cộng đồng doanh nghiệp và cơ quan quản lý, nhưng qua hơn 10 năm triển khai, Cơ chế một cửa quốc gia đã bộc lộ những tồn tại, hạn chế cả về quy trình và công nghệ.
 |
| Cục Hải quan đang chịu trách nhiệm vận hành Cổng thông tin một cửa quốc gia. Trong ảnh, hoạt động nghiệp vụ tại Hải quan cửa khẩu Lào Cai. Ảnh: N.Linh. |
Hơn 78.200 doanh nghiệp tham gia
Triển khai từ tháng 11/2014, Cơ chế một cửa quốc gia (NSW) đã đạt được những kết quả tích cực, được Chính phủ, cộng đồng doanh nghiệp và các tổ chức quốc tế ghi nhận, đánh giá cao.
Theo cập nhật của Cục Hải quan, đến 15/3/2025, đã có 250 thủ tục của 13 bộ, ngành kết nối NSW với hơn 78.200 doanh nghiệp tham gia, trong đó có khoảng 60.000 doanh nghiệp thường xuyên thực hiện thủ tục hành chính.
Đáng chú ý, mỗi năm có hơn 4 triệu giao dịch được thực hiện qua NSW. Ngoài ra, thủ tục cho tàu thuyền xuất nhập cảnh tại các cảng biển trên toàn quốc và tàu bay xuất nhập cảnh tại các sân bay quốc tế đều được thực hiện qua Cơ chế này.
Về phương diện quốc tế, mỗi năm có trung bình trên 400.000 chứng nhận xuất xứ (C/O) điện tử được trao đổi thông qua Cơ chế một cửa quốc gia, tiết kiệm ít nhất 8 triệu USD (tính riêng chi phí chuyển phát 20 USD cho một bộ C/O giấy) cho doanh nghiệp.
Ngoài ra, Cục Hải quan đang xúc tiến mở rộng sang việc trao đổi các chứng từ hành chính thương mại khác như chứng nhận kiểm dịch động vật, tờ khai xuất khẩu...
Hơn 10 năm vận hành, NSW đã có nhiều đóng góp quan trọng với cơ quan quản lý và cộng đồng doanh nghiệp.
Đối với Chính phủ, việc triển khai Cổng thông tin một cửa quốc gia đã phục vụ tiếp nhận thông tin khai báo của doanh nghiệp; xử lý và trao đổi thông tin với hệ thống chuyên ngành của các bộ, ngành và kết nối với Cơ chế một cửa ASEAN, qua đó tạo điều kiện thuận lợi thông thương hàng hoá và hình ảnh, vị thế, vai trò của Việt Nam tham gia vào chuỗi cung ứng của thế giới...
Đối với các bộ, ngành và các bên liên quan, NSW cơ bản đáp ứng yêu cầu mở rộng kết nối và triển khai nhanh các thủ tục hành chính; phần nào đáp ứng được yêu cầu cấp bách của việc kết nối hệ thống chuyên ngành của các bộ, ngành với Cổng thông tin một cửa quốc gia...
Đối với người dân, doanh nghiệp, NSW đã góp phần đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm thời gian thực hiện thủ tục như cấp phép, kiểm tra chuyên ngành của các bộ, ngành liên quan tới hoạt động thương mại xuyên biên giới.
Cần quy trình chung
Dù đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng qua hơn 10 năm triển khai, Cơ chế một cửa quốc gia đã bộc lộ những tồn tại, hạn chế.
Đó là, thông tin dữ liệu phân tán, chỉ phục vụ thực hiện thủ tục hành chính đơn lẻ. Dữ liệu hồ sơ, chứng từ đã được doanh nghiệp khai báo chưa được kế thừa và tận dụng để thực hiện các thủ tục hành chính khác liên quan tới doanh nghiệp.
Chưa số hóa đầy đủ và khai thác triệt để nhu cầu trao đổi thông tin giữa NSW và các bên liên quan; phần lớn do dữ liệu nằm phân tán và quy hoạch riêng rẽ theo lĩnh vực thực hiện thủ tục hành chính ở từng bộ, ngành.
Chưa chuẩn hoá, hệ thống dữ liệu phân tán và thiết lập bộ dữ liệu thương mại dùng chung qua NSW dẫn đến việc tích hợp thông tin liên quan đến doanh nghiệp, công tác XNK bị hạn chế; đồng thời kéo theo khả năng sẵn sàng mở rộng nhu cầu tích hợp giữa NSW với các hệ thống thương mại quốc tế cũng bị hạn chế…
Để khắc phục các hạn chế, tồn tại nêu trên và nâng cao hơn nữa hiệu quả thực hiện NSW trong bối cảnh quy mô thương mại của Việt Nam ngày càng tăng cao, Cục Hải quan kiến nghị cơ quan có thẩm quyền sửa đổi Nghị định 85/2019/NĐ-CP.
Việc sửa Nghị định 85 theo hướng ban hành một quy trình chung, bộ tiêu chuẩn kỹ thuật và mẫu dữ liệu chung trong khai báo thực hiện thủ tục hành chính cấp phép, kiểm tra chất lượng và các thủ tục khác có liên quan đến quản lý nhà nước đối với hàng hóa xuất nhập khẩu, quá cảnh của tất cả bộ, ngành để thực hiện đồng bộ, thống nhất; đảm bảo tính chuẩn hóa, khả năng liên kết và chia sẻ dữ liệu; nâng cao mức độ tự động hóa của hệ thống; tạo cơ hội ứng dụng công nghệ mới.
Kiến nghị Bộ Tài chính bố trí đủ nguồn vốn để hoàn thành nhiệm vụ triển khai các nội dung gắn với NSW bao gồm: Mở rộng giai đoạn 3 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; kết nối và trao đổi C/O điện tử với Hàn Quốc; thuê dịch vụ hỗ trợ quản trị, vận hành; thay thế các máy chủ và trang thiết bị đã hết khấu hao; đầu tư hệ thống dự phòng...
